Những nút thắt cần tháo gỡ cho điện khí LNG

Điện khí LNG sẽ là trụ đỡ cơ cấu nguồn điện Quốc gia. Ảnh: Trần Minh. Đồ họa: TKTS

Điện khí LNG giải bài toán thiếu điện

Tại cuộc họp Thường trực Chính phủ với các bộ, ngành về tình hình triển khai các dự án quan trọng của Tập đoàn Dầu khí và Tập đoàn Điện lực Việt Nam để bảo đảm cung ứng đủ điện, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết: Theo tính toán, cứ tăng trưởng kinh tế 1%, thì nhu cầu điện tăng 1,5%. Năm 2025, nhu cầu điện tăng khoảng 12-13%, tương đương tăng thêm từ khoảng 2.200- 2.500MW công suất. Thủ tướng yêu cầu dứt khoát không được để thiếu điện cho năm 2025.

Bên cạnh các nguồn điện đang được bổ sung thì điện chạy khí LNG là một trọng tâm đầu tư. Định hướng trong Quy hoạch điện VIII, tính đến 2030, tổng công suất các nhà máy điện LNG có thể đạt 22.400MW, chiếm xấp xỉ 26,5% so với công suất đặt thời điểm hiện tại của hệ thống điện; hằng năm sản xuất xấp xỉ 83,5 tỉ kWh, chiếm xấp xỉ 29,6% sản lượng điện của năm 2023.

Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, trong số 14 dự án điện LNG theo Quy hoạch điện VIII, chỉ có nhà máy điện Nhơn Trạch 3&4 (đặt tại xã Phước Khánh, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai) ở giai đoạn hoàn thiện. Đây là dự án trọng điểm quốc gia, do PV Power làm chủ đầu tư, với tổng mức đầu tư 1,4 tỉ USD, công suất 1.624MW. Khi chính thức phát điện thương mại, dự án sẽ bổ sung hơn 9 tỉ kWh điện thương phẩm/năm cho hệ thống điện, đem lại doanh thu từ 17.000 - 18.000 tỉ đồng/năm. Dự kiến, Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 sẽ chính thức phát điện thương mại vào tháng 11.2024 và Nhà máy điện Nhơn Trạch 4 là tháng 5.2025.

Nhiều siêu dự án tỉ USD khác vẫn đang trong giai đoạn chuẩn bị khởi công. Dự kiến Quý III/2024, Nhà máy điện khí LNG Quảng Ninh trị giá 2,272 tỉ USD sẽ khởi công. Mới nhất, HĐND Nghệ An vừa thông qua Nghị quyết danh mục khu đất thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án trên địa bàn, trong đó có dự án Nhà máy điện khí LNG Quỳnh Lập có công suất 1.500MW. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 2,15 tỉ USD và dự kiến đưa vào vận hành thương mại giai đoạn trước năm 2030.

Những vướng mắc cần tháo gỡ

Đại diện Ban quản lý dự án Nhà máy điện Nhơn Trạch 3&4 cho biết, do đây là dự án nhà máy điện sử dụng khí LNG đầu tiên tại Việt Nam nên quá trình đàm phán Hợp đồng mua bán điện PPA đã diễn ra rất khó khăn bởi chưa hề có tiền lệ. Phải sau một quá trình dài triển khai đàm phán PPA từ năm 2019, hợp đồng mua bán điện PPA của Dự án Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 và Nhơn Trạch 4 mới được ký kết ngày 4.10.2024 giữa Tổng Công ty Điện lực dầu khí. Việt Nam (PVPower) và Công ty mua bán điện EVNEPTC.

Tuy nhiên, theo PVPower, việc ký Hợp đồng mua bán điện PPA mới giải quyết khó khăn trước mắt để đưa Dự án vào vận hành thương mại. Thực tế, do chưa có cam kết sản lượng phát điện hằng năm (Qc) dài hạn nên khó khăn trong việc xác định khối lượng LNG mua hàng năm, ảnh hưởng tới hiệu quả kinh tế của Dự án. PVPower đã kiến nghị Chính phủ và Bộ Công Thương tháo gỡ khó khăn, nâng cao tối đa công suất phát giúp PVPower có thể đàm phán ký kết hợp đồng mua bán khí GAS dài hạn với giá thành hợp lý.

Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long nhận định: Trong Quy hoạch điện VIII, đến năm 2030, điện khí được coi là "trụ đỡ" cơ cấu nguồn điện của Việt Nam. “Lợi thế và tính cấp bách trong triển khai các dự án điện khí đã rõ. Tuy nhiên, xác định giá điện khí và cơ chế bao tiêu sản lượng hằng năm là rào cản, vướng mắc lớn nhất mà hầu hết các dự án điện khí đã và đang phải đối diện từ nhiều năm nay, chưa có lời giải” - ông Long nói.

Tại cuộc tọa đàm về Luật Điện lực diễn ra giữa tháng 10.2024, ông Đinh Đức Mạnh - Phó Trưởng ban Hợp đồng khí, Tổng Công ty Khí Việt Nam (PV GAS) cho rằng, các dự án điện LNG đang thực hiện theo hướng đầu tư kho cảng nhập LNG riêng lẻ, phân tán theo cấu hình một nhà máy, một kho cảng sẽ không thể tối ưu chi phí để giảm giá thành điện, rủi ro các dự án không được triển khai kịp thời, ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia.

Bởi vậy việc xây dựng thêm các kho cảng LNG trung tâm (LNG hub) trên cả nước sẽ tiết kiệm được 2,8 tỉ USD (25%) tổng chi phí xây dựng. Thế nhưng, dự thảo luật Điện lực (sửa đổi) không có quy định về việc xây dựng các dự án nhiệt điện sử dụng LNG theo chuỗi gắn với LNG hub.

PV GAS kiến nghị xem xét cụ thể hóa trong Luật Điện lực (sửa đổi) về cơ chế xây dựng các dự án nhiệt điện sử dụng khí thiên nhiên, LNG theo chuỗi gắn với LNG Hub để tận dụng cơ sở hạ tầng hiện hữu và đảm bảo hiệu quả của Nhà nước.

Sớm được tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, điện khí LNG sẽ thực sự trở thành một yếu tố then chốt trong hệ thống năng lượng quốc gia, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững cho Việt Nam trong tương lai.

Trần Minh (laodong)